Pomimo tego, że ustawa z dnia 09 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz.U. z 2018 r. poz. 2212 z późn. zm.; dalej jako: „Ustawa”) weszła w życie już niemalże dwa lata temu (29 listopada 2018 r.) jej postanowienia budzą nadal szereg wątpliwości. W szczególności dotyczy to procedury rejestracji kół gospodyń wiejskich w Krajowym Rejestrze Kół Gospodyń Wiejskich (dalej jako: „KRKGW”) prowadzonym przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (dalej jako: „ARMiR”).

Zgodnie z art. 4 Ustawy, na terenie jednej wsi może mieć siedzibę jedno koło gospodyń wiejskich. Jednocześnie wskazuje się jednak, iż koła gospodyń wiejskich mogą mieć siedzibę i działać także na terenie sołectw położonych w granicach administracyjnych miast oraz miast do 5000 mieszkańców. Terenem działalności koła gospodyń wiejskich może być jedna bądź więcej wsi. Koła mogą wykonywać zadania, o których mowa w art. 2 ust. 3 Ustawy, także poza terenem swojej działalności, w tym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami.

Członkiem koła gospodyń wiejskich może być każda osoba, która ukończyła lat 18. Za zgodą przedstawicieli ustawowych w działalności koła mogą brać także udział osoby, które ukończyły lat 13. Osoby te mogą również tworzyć młodzieżowe i dziecięce organizacje wspomagające realizację celów koła. Co jednak istotne można być członkiem tylko jednego koła gospodyń wiejskich.

Z inicjatywą założenia koła gospodyń wiejskich może wystąpić co najmniej 10 osób, o których mowa w art. 4 ust. 3 Ustawy, których miejscem zamieszkania jest wieś będąca terenem działalności koła, sołectwo położone w granicach administracyjnych miasta albo miasto do 5000 mieszkańców. Osoby te uchwalają statut koła gospodyń wiejskich oraz wybierają komitet założycielski. Statut określa w szczególności:

• nazwę i siedzibę koła;
• podmiotowy i terytorialny zakres działania koła;
• cele i zadania koła oraz środki ich realizacji;
• zakres i przedmiot działalności zarobkowej prowadzonej przez koło;
• sposób nabywania i utraty członkostwa oraz przyczyny utraty członkostwa w kole;
• prawa i obowiązki członków koła;
• sposób ustanawiania i regulowania składek członkowskich,
• organy koła, ich kompetencje, okres kadencji oraz tryb ich wyboru i odwoływania przed upływem kadencji;
• warunki podejmowania i ważności uchwał organów koła;
• sposób reprezentowania koła na zewnątrz, w szczególności sposób zaciągania zobowiązań majątkowych;
• majątek koła oraz sposób dysponowania tym majątkiem;
• zasady tworzenia i wykorzystania kapitałów (funduszy) własnych;
• tryb zmiany statutu koła;
• tryb likwidacji koła.

Koło gospodyń wiejskich może działać na podstawie wzorcowego statutu, którego treść określa załącznik do Ustawy.

Koło gospodyń wiejskich podlegają obowiązkowi wpisu do KRKGW prowadzonego przez ARMiR (z chwilą dokonania wpisu do KRKGW, koło uzyskuje osobowość prawną). Do czasu rejestracji koła gospodyń wiejskich, a następnie do czasu wyboru zgodnie ze statutem jego organów, w imieniu koła działa komitet założycielski. Za czynności dokonane w imieniu koła gospodyń wiejskich przed jego rejestracją członkowie komitetu założycielskiego odpowiadają wobec osób trzecich solidarnie, zaś za zobowiązania wynikające z tych czynności po rejestracji koła – odpowiada koło tak, jak za zobowiązania zaciągnięte przez siebie, z tym że członkowie komitetu założycielskiego odpowiadają za nie wobec koła według przepisów prawa cywilnego.

 

Komitet założycielski składa do kierownika właściwego miejscowo powiatowego biura ARMiR wniosek o wpis koła gospodyń wiejskich do KRKGW wraz ze statutem lub oświadczeniem o przyjęciu wzorcowego statutu. Wniosek, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, zawiera w szczególności: listę założycieli koła zawierającą ich imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania; oświadczenia założycieli koła o woli wejścia w skład jego członków oraz o miejscu zamieszkania na terenie działalności koła; adres do doręczeń; własnoręczne podpisy założycieli; informacje o osobie lub osobach umocowanych do reprezentacji koła i sposobie tej reprezentacji; własnoręczne podpisy osób wybranych w skład komitetu założycielskiego. Wniosek składa się na formularzu opracowanym i udostępnionym przez ARMiR. Prezes ARMiR dokonuje, w drodze decyzji, wpisu koła gospodyń wiejskich do KRKGW po stwierdzeniu, że statut koła jest zgodny z przepisami prawa, założyciele koła spełniają wymagania określone w ustawie oraz w KRKGW nie dokonano wpisu koła z siedzibą w tej samej wsi. W przypadku złożenia wniosku o wpis do KRKGW przez więcej niż jedno koło gospodyń wiejskich utworzone na terenie tej samej wsi, Prezes ARMiR dokonuje wpisu tego koła, które złożyło wniosek najwcześniej.

 

Niezwykle istotna z punktu widzenia przepisów Ustawy jest również kwestia dotychczas działających (tj. do momentu wejścia w życie Ustawy) kół gospodyń wiejskich. Działające w dniu wejścia w życie Ustawy koła gospodyń wiejskich mogą dostosować statuty do wymagań ustalonych w Ustawie i wystąpić z wnioskiem o dokonanie wpisu koła gospodyń wiejskich do KRKGW zgodnie z przepisami Ustawy. Co istotne, w okresie miesiąca od dnia wejścia w życie Ustawy, koła gospodyń wiejskich działające na podstawie przepisów dotychczasowych, w szczególności na podstawie ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz.U. z 2019 r. poz. 491 z późn zm.) oraz na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 2019 r. poz. 713 z późn. zm.), przy rejestracji w oparciu o przepisy Ustawy miały prawo pierwszeństwa przed kołami, które miałyby zostać utworzone na podstawie przepisów Ustawy na terenie tych samych wsi. Jeżeli w okresie miesiąca od dnia wejścia w życie Ustawy został złożony wniosek o wpis do KRKGW, które miałoby zostać utworzone na podstawie przepisów Ustawy, a Prezes ARMiR ustalił, że na terenie tej samej wsi utworzono już koło gospodyń wiejskich na podstawie przepisów dotychczasowych, wówczas postępowanie o wpis do rejestru koła, które miało zostać utworzone na podstawie Ustawy, zawieszało się do chwili złożenia wniosku o wpis do rejestru koła działającego na podstawie przepisów dotychczasowych albo złożenia oświadczenia przez to koło o rezygnacji z prawa pierwszeństwa, nie dłużej jednak niż do upływu miesiąca od dnia wejścia w życie Ustawy. Koła gospodyń wiejskich, które w okresie miesiąca od dnia wejścia w życie Ustawy nie wystąpiły z wnioskiem o dokonanie wpisu koła gospodyń wiejskich do KRGKW zgodnie z przepisami Ustawy, działają na podstawie przepisów dotychczasowych.

Oczywiście powyżej w możliwie syntetyczny przedstawiliśmy przedmiotowe zagadnienie. Szczegółowe zasady oraz warunki związane z rejestracją oraz działalnością kół gospodyń wiejskich regulują przepisy Ustawy. W razie dalszych pytań lub wątpliwości, naturalnie jesteśmy do Państwa dyspozycji. W tym celu, serdecznie zapraszamy do kontaktu z adwokatem Maciejem Wypych (maciej.wypych@rpwe.pl), który z pewnością odpowie na wszystkie Państwa pytania.

Maciej Wypych – prawnik, doradca specjalistyczny OWES Debrzno