Obserwując przemiany społeczno-gospodarcze w naszym kraju  nie sposób nie zauważyć zmiany polityki państwa odnośnie polityki społecznej opartej dotychczas na funkcji opiekuńczej instytucji państwowych względem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Jednakże jak dzisiaj widzimy model pomocy socjalnej w formie zasiłków nie sprawdził się i rosną kolejne pokolenia klientów pomocy społecznej,  którzy są bierni społecznie i zawodowo, przyjmują postawę roszczeniową, a nawet tzw. postawę bezradności wyuczonej. Bardzo ważna jest więc polityka w zakresie pomocy społecznej świadczonej nie tylko osłonowo , ale również prewencyjnie czyli  poprzez zapobieganie – złym zjawiskom i zagrożeniom, usuwanie ich przyczyn. I tutaj naprzeciw wychodzi ekonomia społeczna jako działalność gospodarcza łącząca w sobie cele ekonomiczne i społeczne . Ideę i rolę ekonomii społecznej najlepiej i najpełniej określa Manifest Ekonomii Społecznej ,który został po raz pierwszy zaprezentowany w Gdańsku w 2008 roku. Mówi on między innymi:” Ekonomia społeczna może być istotnym sojusznikiem państwa w kształtowaniu i realizowaniu polityki społecznej”, i dalej podkreśla , że „Ekonomia społeczna proponuje aktywne formy pomocy zamiast pasywnych, współodpowiedzialność zamiast roszczeń i uzależnienia od pomocy, mobilizację obywatelską w miejsce rozbudowy systemu biurokratycznego.”. Tak więc wyraźnie widać , że ekonomia społeczna jest odpowiedzią na pozytywne zmiany w pomocy społecznej, zmiany które pozwolą klientom pomocy społecznej powrócić , bądź wejść na rynek pracy i znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie.

 Tę coraz bardziej  znaczącą rolę sektora ekonomii społecznej zauważa się w wielu dokumentach strategicznych państwa polskiego i naszych województw. Ekonomia społeczna to sektor, który wpisuje się w unijne cele strategii „Europa 2020”, czyli nowej strategii na rzecz zatrudnienia oraz trwałego, zrównoważonego rozwoju krajów członkowskich UE. Komisja Europejska opublikowała w dniu 25 października 2011 roku wstępną wersję „Social Business Initiative- „Tworzenie korzystnego klimatu dla przedsiębiorstw ekonomii społecznych, kluczowych działaczy ekonomii społecznej i innowacji”.

Wyraźnie obserwuje się wzrost znaczenia sektora ekonomii społecznej i jego praktyczny  rozwój w naszym  kraju. Ekonomia społeczna bywa określana również jako gospodarka społeczna bądź jako przedsiębiorczość społeczna. Jej nadrzędną rolą jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Ważną funkcją ekonomii społecznej oprócz działalności handlowej, usługowej i produkcyjnej( firma konkurencyjna na rynku) jest integracja i rozwój społeczności. Przedsiębiorstwo społeczne nastawione jest nie tylko na zysk, ale również integrację społeczną. Musi więc mieć dwa wymiary biznesowy i społeczny.

Niestety w prawie polskim nie zostało jeszcze zdefiniowane przedsiębiorstwo społeczne, mamy jedynie projekt ustawy, stąd też między znawcami i badaczami ekonomii społecznej istnieją różnice zdań co do zaliczania instytucji jako przedsiębiorstwa społecznego bądź podmiotu ekonomii społecznej.

Według ekspertów Fundacji Inicjatyw Społeczno- Ekonomicznych podmioty prawne działające w obszarze ekonomii społecznej to fundacje, stowarzyszenia , spółdzielnie, spółdzielnie socjalne, Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych, Kluby Integracji Społecznej, Centra Integracji Społecznej , Zakłady Aktywności Zawodowej oraz Warsztaty Terapii Zajęciowej.

 

Podmioty ekonomii społecznej w województwie pomorskim

 

Jeżeli chodzi o spółdzielnie socjalne jest to obecnie najlepiej rozwinięta forma przedsiębiorczości społecznej i najbardziej osadzona prawnie. W województwie pomorskim  jest obecnie 75 spółdzielni socjalnych. Kondycja ich jest bardzo różna  i formy prawne również. Obecnie zgodnie z ustawą o spółdzielniach socjalnych można tworzyć spółdzielnie : osób fizycznych ( powołuje od 5 do 50 osób fizycznych), spółdzielnia osób prawnych ( powołują 2 osoby prawne) spółdzielnia osób mieszanych ( powołują osoby fizyczne i prawne -5 członków założycieli).

E.Filipska
konsultant ds. ES