Dziedzictwo kulturowo-historyczne
XIV-wieczna Baszta Młyńska zwana Basztą Czarownic wraz z murami obronnymi – stanowi pozostałość po potężnych gotyckich murach obronnych otaczających średniowieczne Debrzno, które miało służyć umocnieniu południowej granicy państwa krzyżackiego z racji swojegodogodnego poleżenia, zabezpieczonego wzgórzami, dolinami, rzekami i jeziorami. Grubość muru dochodziła do 2 metrów, a szerokość do 8 metrów. W murach miejskich znajdowały się 3 bramy: Główna, Młyńska i Rybacka, a cały ciąg murów zachodnich posiadał 11 baszt, w tym tę zachowaną do dnia dzisiejszego – Basztę Młyńską. Brama Główna znajdowała się na środku północnej części murów obronnych, a Brama Rybacka – po ich wschodniej części i wiodła bezpośrednio nad jezioro.
Baszta Młyńska wraz z fragmentem murów obronnych jest jedynym, tak dobrze zachowanym, średniowiecznym obiektem obronnym na terenie województwa pomorskiego. Pozostałości tych obiektów zostały odrestaurowane w ramach środków zewnętrznych pozyskanych przez Stowarzyszenie „Na Rzecz Rozwoju Miasta i Gminy Debrzno” oraz Urząd Miasta i Gminy Debrzno.
Baszta Czarownic składa się z kilku kondygnacji, z których każda pełni określoną funkcję:
- poziom „-1”: zaplecze techniczno – socjalne
- poziom „0”: Punkt Informacji Turystycznej oraz Centrum Produktu Lokalnego
- poziom „+1”: Centrum Historii Regionu
- poziom „+2”: Centrum Informacji i Edukacji Ekologicznej
- poziom „+3”: „Czas tarczy i miecza” – stała ekspozycja
Poziomy „+2” i „+3” są przeszklone i dodatkowo pełnią funkcję widokowego trasu, z którego można rozpościera się widok na panoramę Debrzna i okolicy.
Neogotycki Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Debrznie. Kościół otoczony jest XIX-wiecznym ceglanym murem, ozdobionym motywami krzyża oraz ornamentowym gzymsem. Konsekracja świątyni nastąpiła 17 czerwca 1897 roku przez biskupa z Pelplina Leona Rednera. Ze starego wyposażenia zachował się renesansowy ołtarz i barokowy konfesjonał. W ołtarzu znajduje się obraz „Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny”, którego autorstwo przypisuje się wybitnemu XVII-wiecznemu gdańskiemu malarzowi Hermanowi Hannowi.
Kamienica z drugiej połowy XVIII wieku, zlokalizowana przy ulicy Rynek 8, do której przylega od południowo-wschodniej strony odrestaurowany rynek z fontanną miejską i stylowo rzeźbionymi ławeczkami. Rynek stanowi centrum kulturalno -rozrywkowe dla lokalnej społeczności. Odbywają się tam koncerty, festyny i inne wydarzenia.
Budynek Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego – potężny ceglany obiekt, położony w północnej części Debrzna, głównie przy ul. Długiej i ul. Królewskiej – pierwotna siedziba powstałego w 1864 r. Królewskiego Seminarium Nauczycielskiego.
Budynek Zespołu Szkół w Debrznie z 1904 roku – najstarszy budynek szkolny, zlokalizowany na rogu ul. Miodowej i ul. Królewskiej. Dwukondygnacyjny budynek zbudowany z pruskiej cegły. Przed II wojną światową w budynku mieściła się ewangelicka szkoła pedagogiczna.
Zabytkowa wieżą ciśnień z 1908 roku o wysokości 30 m – zbudowana z cegły, osłonę zbiornika ma pokrytą drewnem. Trzon wieży zbudowany jest na planie koła, z ośmiokątnym zbiornikiem. Dach wieży zbudowany jest w kształcie foremnego ostrosłupa, a całość pokryta dachówką. Wieża usytuowana jest z parku miejskim, który poddany został częściowej rewitalizacji: oczyszczono teren, odnowiono alejki, spacerowe, zbudowano chodnik, oświetlenie i przygotowano obszar, na którym zostanie zbudowany amfiteatr.
Dziedzictwo przyrodnicze
Rezerwat przyrody „Miłachowo” – to rezerwat florystyczno-stepowy, utworzony w 1976 r. Zlokalizowany jest 1 km na wschód od Debrzna na stoku doliny rzeki Debrzynki i zajmuje powierzchnię 3,7 ha. Jest to urokliwe miejsce o niespotykanej w okolicy roślinności kserotermicznej z licznymi gatunkami roślin ciepłolubnych. Do najcenniejszych należą: ostrołódka kosmata, pępawa różyczkolistna, tymotka Boehmera, przetacznik pagórkowy i kłosownica pierzasta.
Obszary Natura 2000: Specjalny obszar Ochrony Siedlisk Dolina Debrzynki –
położony na terenie gminy Debrzno i gminy Lipka, o powierzchni 920,9 ha. Obszar utworzony w dolinie rzeki Debrzynka, w celu ochrony unikatowych dla tej części Europy siedlisk. Zobaczyć tu można starodrzew bukowy (kompleks torfowisk i gradów subatlantyckich), torfowiska źródliskowe i przepływowe torfowiska alkaliczne. W samej dolinie dobrze zachowała się naturalna strefowość roślinności. Ponadto stwierdzono tu występowanie 4 gatunków bezkręgowców, w tym poczwarki i czerwończyka nieparka oraz rośliny skalnicy torfowiskowej. Do szczególnie cennych, nie wymienionych w Załączniku II należą występujące na mechowiskach gatunki mchów brunatnych, takie jak: Tomentypnum nitens, Helodium blandowii oraz Paludella squarosa – o wyjątkowo wysokiej liczebności. Do osobliwości zaliczyć można również liczne populacje storczyka krwistego i szerokolistnego. Na uwagę zasługuje też licznie występująca na torfowiskach narecznica grzebieniasta.
Obszar Natura 2000 „Dolina Szczyry” – specjalny obszar ochorny siedlisk o powierzchni 347 ha, położony na terenie gmin: Debrzno, Czarne i Okonek. Dolina rzeki Szczyry jest istotną ostoją torfowisk zasadowych i cennej entomofauny oraz flory z nimi związanych. Bogate populacje storczyków (Dactylorhiza) oraz czerwończyka nieparka są efektem bardzo ekstensywnej gospodarki rolnej prowadzonej na tych terenach oraz w dużej mierze – niezakłóconych warunków hydrologicznych. Na każdym kroku można tu spotkać ślady obecności bobrów, które bardzo pozytywnie wpływają na dobre uwodnienie ekosystemów.
Nad Szczyrą stwierdzono również obecność rzadkiego mięczaka – poczwarówki zwężonej (Vertigo angustior).Występują tutaj również takie gatunki zwierząt wymienionych w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, tj. bóbr europejski, wydra europejska, poczwarówka zwężona.
Pomniki Przyrody:
- Lipa drobnolistna (Tilia cordata) obwód pnia 420 cm przy drodze Debrzno-Rozwory
- Wierzba krucha (Salix fragilis) obw. 520 w Pędziszewie
- Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) obw. 510 cm nad. Jez. Żuczek
- Dąb szypułkowy (Qercus robur) obw. 420 cm nad jez. Kwieckie (Długie)
- Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) obw. 510 cm nad. jez. Kwieckie (Długie)
- Buk zwyczajny (Fagus sylvatica) obw. 440 cm nad. jez. Kwieckie (Długie)
- Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) obw. 410 w Starym Gronowie
- Lipa drobnolistna (Tilia cordata) obw. 360 cm w Starym Gronowie
- Lipa drobnolistna (Tilia cordata) obw. 400 przy drodze Debrzno-Uniechów
- Dąb szypułkowy (Qercus robur) obw. 450 cm w Skowarnkach