Zbliżający się koniec roku to okres, kiedy organizacje pozarządowe intensyfikują działania polegające na pozyskiwaniu środków na różne sposoby. Jednym z takich sposobów jest zorganizowanie zbiórki. Co to są zbiórki publiczne? Kto może prowadzić zbiórkę? Które zbiórki należy zgłaszać i sprawozdawać, a które nie? Nie masz pewności?

 

W potocznym rozumieniu zbiórki mogą oznaczać wiele różnych działań organizacji pozarządowych. Są jednak takie zbiórki, które spełniają definicję z ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych. Te zbiórki trzeba rejestrować a także sprawozdawać się z ich przeprowadzenia i z wydatkowania zebranych w ten sposób środków.

 

Definicja zbiórki publicznej:
art. 1 ust. 1 ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych

Zbiórką publiczną jest zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze w miejscu publicznym na określony, zgodny z prawem cel pozostający w sferze zadań publicznych, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1057), oraz na cele religijne.

Elementami decydującymi o tym, że zbórka jest publiczna:
– dotyczy wyłącznie ofiar w gotówce lub w naturze, czyli: pieniędzy, darów rzeczowych
– zbiórka w miejscach publicznych, co oznacza, że zbierający i dający nie znają się (np. na ulicy, w parku, na cmentarzu, w sklepie, „domokrążne zbieranie od domu do domu”) do: puszek, skarbon, koszy,
 – na cel pożytku publicznego – warunek konieczny
Istotą zbiórki publicznej jest to, że dary nie są ewidencjonowane i nie ma śladu ich przepływu (np. przelew jest niedozwolony) a także nie są ewidencjonowane dane darczyńców

 Co nie jest zbiórką publiczną
 – ART. 2 Ustawy– zbieranie pieniędzy i rzeczy:
1) na cele religijne, na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz na utrzymanie duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywa się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony;
2) w drodze loterii pieniężnych i fantowych – REGULOWANE W USTAWIE O GRACH HAZADROWYCH; 3) wśród grona osób znajomych osobiście przeprowadzającym zbiórkę;
4) wśród młodzieży szkolnej (i nauczycieli) na terenach szkolnych, odbywające się na podstawie pozwolenia władz szkolnych;
5) w ramach zbiórek koleżeńskich odbywających się w:
a) lokalu urzędu publicznego na podstawie pozwolenia kierownika urzędu, lub
b) innym zakładzie pracy.

Dodatkowo
– wychodząc od definicji– nie jest zbiórką publiczną:
* taki rodzaj zbierania, po którym pozostaje ślad przepływu pieniędzy albo ewidencjonowania darów, np.:  przelewy na konto bankowe stowarzyszenia, fundacji, apele o takie wpłaty,
* wpłaty na konto on-line, przekazywanie darów, pieniędzy za pomocą wirtualnych platform (np. crowdfunding),
* publikowanie w mediach, internecie, wysyłanie za pomocą środków komunikacji elektronicznej (mailing, SMS-y), także z wykorzystaniem bazy danych (w tym również zakupionej bazy danych) apeli o: przekazywanie wpłat na konto, złożenie zleceń stałych / przelewów na konto bankowe lub o przesłanie SMS-ów na określony numer,
*SMS-y charytatywne dla organizacji pozarządowych,
*sprzedaż, np. biletów na koncert (to sprzedaż więc powinna odbywać się w ramach działalności gospodarczej) 

Które zbiórki trzeba zgłaszać, bo podlegają regulacji ustawowej?

Regulowane jest zbieranie pieniędzy i darów rzeczowych w miejscach publicznych, ponieważ gotówka lub dary zbierane w ten sposób nie są ewidencjonowane i nie pozostaje ślad ich przepływu – informacje o przekazanej gotówce i darach, a także o darczyńcy są niedostępne dla kontroli skarbowej.

Zbiórki publiczne, które mieszczą się w definicji z ustawy muszą zostać zgłoszone do portalu zbiórek publicznych zbiorki.gov.plotwiera się w nowej karcie. Można je zgłosić elektronicznie lub “w postaci papierowej” (art. 6).

Więcej o definicji zbiórki i zasadach zgłaszania zbiórek: ZBIÓRKI PUBLICZNE

 Zbiórki, których nie trzeba rejestrować

W działaniach NGO-sów możemy spotkać się często z zastosowaniem określenia „zbiórki” do szerszego spektrum działań polegających na zbieraniu środków i rzeczy, niż te, które wskazuje ustawa. Zgłaszać na zbiorki.gov.plotwiera się w nowej karcie trzeba jednak tylko zbiórki odpowiadające definicji z ustawy.

Przykłady zbiórek, które nie wymagają rejestracji na portalu zbiórek publicznych: 

• wszelkie zbiórki, których efektem jest dokonanie przelewu na konto bankowe NGO,
• przekazywanie darów, pieniędzy za pomocą wirtualnych platform (np. crowdfunding),
• SMS-y charytatywne dla organizacji pozarządowych,
• zbiórki na cele religijne, prowadzone na terenie kościołów,
• zbiórki koleżeńskie, w zamkniętym gronie, np. w pracy, w urzędzie,
• loterie pieniężne, fantowe.

 

Art.  2.  ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych

Zbiórką publiczną nie jest zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze:
1) na cele religijne, na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz na utrzymanie duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywa się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy i w sposób tradycyjnie ustalony;
2) w drodze loterii pieniężnych i fantowych;
3) wśród grona osób znajomych osobiście przeprowadzającym zbiórkę;
4) wśród młodzieży szkolnej na terenach szkolnych, odbywające się na podstawie pozwolenia władz szkolnych;
5) w ramach zbiórek koleżeńskich odbywających się w:
    a) lokalu urzędu publicznego na podstawie pozwolenia kierownika urzędu, lub
    b) innym zakładzie pracy.

Kto może organizować zbiórki publiczne?

Zbiórkę może zorganizować: 

• organizacja pozarządowa (fundacja, stowarzyszenie, stowarzyszenie zwykłe, klub sportowy, ale też związek zawodowy,
• organizacje pracodawców, spółdzielnie socjalne),
  organizacja kościelna lub wyznaniowa,
• komitet społeczny powołany w celu przeprowadzenia zbiórki publicznej.

Zbiórki publiczne – obowiązek sprawozdawczy

Przebieg zbiórek, jak również sposób wydatkowania środków, które pozyskaliśmy w trakcie zbiórki (także rozdysponowania darów), powinien być sprawozdany. Podobnie jak informacje o zbiórce, również sprawozdania dotyczące zbiórki udostępniane są przez portal zbiorki.gov.plotwiera się w nowej karcie.

Czy zbiórka podlega opodatkowaniu?

Dochód ze zbiórki publicznej, przeprowadzonej zgodnie z prawem oraz danymi zarejestrowanego zgłoszenia zbiórki publicznej nie podlega opodatkowaniu.

Co jeśli nie zgłosimy zbiórki publicznej?
Art. 56. [Publiczna zbiórka ofiar bez zgłoszenia]

•  § 1. Kto bez wymaganego zgłoszenia zbiórki publicznej lub niezgodnie ze zgłoszeniem zbiórki publicznej organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar, podlega karze grzywny.
•  § 2. Podżeganie i pomocnictwo są karalne.
•  § 3. Można orzec przepadek przedmiotów uzyskanych ze zbiórki publicznej przeprowadzonej niezgodnie ze zgłoszeniem, orzeka się zaś ich przepadek, gdy zbiórkę publiczną przeprowadzono bez zgłoszenia.
•  § 4. Można orzec przepadek przedmiotów uzyskanych z czynu określonego w § 1 także wtedy, gdy zostały one przekazane przez sprawcę innej osobie lub instytucji, jak i przepadek pieniędzy uzyskanych za zebrane ofiary w naturze i rzeczy nabytych za uzyskane ze zbiórki publicznej pieniądze.
  § 5. Przedmioty, co do których orzeczono przepadek, należy przekazać instytucji pomocy społecznej lub instytucji kultury

 

Przeczytaj o sprawozdawaniu zbiórek w poradnik.ngo.pl: Jak sprawozdajemy się ze zbiórki publicznej.

******************************************************************************************************************************************

Artykuł przygotowany w ramach projektu „Pozarządowy survival- jak przetrwać (i się rozwijać) w pozarządowym świecie” – system wspierania 3 sektora w województwie pomorskim przez Pomorską Sieć COP , którego działania dofinansowane zostały  ze środków Samorządu Województwa Pomorskiego.