Imprezy organizowane przez pracodawcę są bardzo dobrym sposobem na poznanie się pracowników od mniej oficjalnej strony lub promocję działalności organizacji non profit. Niezależnie od charakteru oraz celu wydarzenia, dla pracodawcy jest to doskonała okazja na zrobienie kilku zdjęć, a następnie umieszczenie ich np. na fanpage’u organizacji.

Wymaga podkreślenia, że wykorzystanie takich zdjęć nierzadko następuje naruszeniem autorskich praw majątkowych oraz prawa do ochrony wizerunku pracownika.

Autorskie prawa majątkowe to prawo autora do korzystania z utworu, rozporządzania nim oraz do wynagrodzenia za korzystanie z niego. Oznacza to, że każdy, kto chce korzystać z utworu w jakikolwiek sposób, potrzebuje zgody autora. Autor może natomiast zażądać za to wynagrodzenia.

Ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych przewiduje sytuację, w której utwór powstaje w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Taki utwór nazywa się utworem pracowniczym. W takiej sytuacji prawa autorskie majątkowe nabywa pracodawca w momencie odebrania utworu od pracownika. Trzeba jednak zaznaczyć, że w tej sytuacji powstanie utworu musi wynikać z umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Jeżeli polecimy wykonanie zdjęcia np. księgowej, a z jej umowy o pracę nie wynika obowiązek wykonywania fotografii, prawa autorskie majątkowe będą należeć do niej, nie do pracodawcy. Oznacza to, że księgowa może dochodzić swojego prawa do wynagrodzenia z tytułu korzystania przez pracodawcę z utworu. „Legalne” korzystanie ze zdjęć w takiej sytuacji wymaga zawarcia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem umowy regulującej „przekazanie” autorskich praw majątkowych. Drugą możliwością jest wcześniejsze zawarcie jednorazowej umowy zlecenia lub o dzieło na wykonanie fotografii w trakcie wydarzenia z jednoczesnym uregulowaniem w jej treści zagadnienia majątkowych praw autorskich.

Warto również zwrócić uwagę, że na zdjęciach z imprezy najczęściej dochodzi do utrwalenia wizerunków pracowników. Trzeba więc pamiętać, w jakich sytuacjach i pod jakimi warunkami pracodawca może rozpowszechniać wizerunek pracowników. W momencie, w którym pracodawca chciałby rozpowszechnić wizerunek pracownika uzyskany poprzez np. jego pozowanie do zdjęcia, potrzebuje jego zgody wyrażonej w jakikolwiek sposób. Ważne jest, żeby zgoda była wyraźna i jednoznaczna. Przyjęcie zapłaty za pozowanie jest dorozumianą formą zgody na rozpowszechnienie wizerunku przez pracodawcę. Trzeba jednak pamiętać, że korzystać z wizerunku można jedynie w zakresie, w jakim uzyskano zgodę. Jeżeli pracownik udzielił zgodę na umieszczenie wizerunku wyłącznie na stronie internetowej, to umieszczenie wizerunku na materiałach promocyjnych takich jak wizytówka czy baner będzie naruszeniem jego dóbr osobistych. Pracodawca nie może wydać pracownikowi polecania służbowego, które wiąże się z rozpowszechnieniem wizerunku a nie wynika z umowy o pracę.

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje jednak wyjątki od powyższej zasady. Pierwszy z nich, to wspomniane już przyjęcie zapłaty za pozowanie. Drugi dotyczy publikowania wizerunku osoby powszechnie znanej. Ustawodawca postawił jednak warunek, że wizerunek takiej osoby może być publikowany bez zgody, jeżeli jej wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych. Ostatni wyjątek dotyczy sytuacji, w której wizerunek danej osoby stanowi jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz czy publiczna impreza. Jeżeli więc wizerunek pracownika będzie jedynie elementem całości, pracodawca nie potrzebuje jego zgody na rozpowszechnienie wizerunku.

 

Maciej Wypych – prawnik, doradca specjalistyczny OWES Debrzno