Jeśli z powodu epidemii organizacja pozarządowa ma kłopot z wybraniem nowego zarządu, komisji rewizyjnej czy innego statutowego organu, którego kadencja upływa, może poczekać. Kadencja dotychczasowego organu będzie trwać do końca epidemii plus dwa miesiące.
Okoliczności wprowadzenia przepisu.
Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, tzw. Tarcza 4.0, weszła w życie 24 czerwca, wprowadzając dość nieoczekiwanie znaczącą zmianę na czas epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego tj. wydłużenie kadencji organów wybieralnych w stowarzyszeniach i fundacjach.
Przepisy dotyczące ustawowego przedłużenia kadencji zostały wprowadzone po rozpatrzeniu przez Komisję Finansów Publicznych dodatkowych poprawek zgłoszonych w drugim czytaniu w Sejmie – poprawek nr 3 i 5 KP PiS (por. sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych z 3 czerwca 2020 r. http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/AF9399BC249847FEC125857C006911BA/%24File/390-A.pdf).
Kogo dotyczy rozwiązanie?
Regulacja z artykułu 27 Tarczy 4.0 wprowadziła nową regulację w art. 5 ust. 1c ustawy o fundacjach i adresowana jest do wszystkich zarządów oraz innych organów fundacji, które te organy mają utworzone na podstawie statutu, a które mają wprowadzoną zasadę kadencyjności.
Odpowiednio dla stowarzyszeń zgodnie z art. 28 tarczy 4.0 wprowadzono analogiczną regulację w art. 10 ust. 1f Prawa o stowarzyszeniach, adresując ją do “władz stowarzyszenia”. Oczywiście znów tylko tych, które oparte są o kadencyjność ich członków.
Istota rozwiązania
Mechanizm regulacji sprowadza się do przedłużenia kadencji organów wybieralnych, o ile data jej upływu przypada na:
- okres stanu zagrożenia epidemicznego
- stanu epidemii
- lub do 30 dni po odwołaniu takiego stanu
Przedłużenie jest ograniczone w czasie do dwóch konkurencyjnych zdarzeń, gdy do nich dojdzie kadencja ostatecznie upływa. Są to:
- wybór organu na nową kadencję
- upływ 60 dni od dnia odwołania jednego z ww. stanów
W oczywisty sposób ze względu na sens (ratio) regulacji – przejście z jednego stanu na drugi nie uruchamia wspomnianego terminu 60 dniowego.
Czy trzeba z przedłużenia kadencji korzystać?
W żadnej mierze nie ma tego obowiązku. Wynika to wprost z brzmienia przepisu, który jak wyżej wskazałem, przedłuża kadencję do czasu wyboru nowego organu lecz nie dłużej niż do 60 dni po zakończeniu jednego ze stanów. Należy wręcz rozważyć na ile istnieje w konkretnej organizacji pozarządowej możliwość przeprowadzenia wyborów. W szczególności wziąwszy pod uwagę wprowadzone poprzednią tarczą przepisy art. 10 ust. 1a-1e Prawa o stowarzyszeniach i art. 5 ust. 1a i 1b Ustawy o fundacjach, które również w okresie epidemii lub zagrożenia epidemicznego umożliwiają z kolei wykorzystanie środków komunikacji elektronicznej dla podejmowania uchwał przez organy fundacji i stowarzyszeń.
Inaczej jeszcze analizując aspekt “przymusowości” przedłużenia kadencji organu organizacji pozarządowej, nie powinno wykorzystanie tego przepisu służyć przedłużeniu kadencji organu (np. zarządu) dla samego przedłużenia, czyli w sytuacji gdy organizacja pozarządowa ma realną możliwość przeprowadzenia wyborów mimo trwania stanu epidemii czy zagrożenia.