Dopuszczalność zmiany fundatora – czy można zmienić osobę fundatora w istniejącej Fundacji, gdy dotychczasowy nie chce angażować się w sprawy fundacji.

Zgodnie z ustawą z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach fundacja jest ustanowiona przez fundatora – osobę bądź osoby fizyczne lub prawne – poprzez złożenie oświadczenia woli o ustanowieniu fundacji w formie aktu notarialnego, w którym wskazuje się cele fundacji oraz składniki majątkowe, które zostają przeznaczone przez fundatora lub fundatorów na ich realizację. Na fundatorze (fundatorach) spoczywa także obowiązek ustalenia statutu fundacji bądź upoważnienie do jego ustalenia innej osoby. Na tym rola fundatora wskazana w ustawie się kończy.

Wraz z zarejestrowaniem fundacja staje się osobą prawną, a zatem niezależnym, samodzielnym podmiotem prawa. Uprawnienia fundatora kończą się. Dopuszczalne jest jednak, aby statut przewidywał dla fundatora konkretne kompetencje i bardzo często tak się dzieje. W tej sytuacji fundator po zarejestrowaniu fundacji ma takie uprawnienia, jakie wprost wynikają ze statutu i staje się niejako „organem” fundacji.

Fundatorem jest zatem tylko ta osoba, która pierwotnie uczestniczyła na etapie powołania fundacji, określenia celów i ustanowienia statutu. Po zarejestrowaniu fundacji rola fundatora się kończy i nie ma możliwości aby go zmienić –  ta nowa osoba nie byłaby już fundatorem w rozumieniu ustawy.

W sytuacji, gdy statut przyznaje fundatorowi/fundatorom kompetencje, czasem bardzo rozległe (np. decyzje o powołaniu członków zarządu, o ustalaniu wynagradzania pracowników, o zmianie statutu itp.), których ten nie chce realizować, jedynym rozwiązaniem sytuacji może okazać się zmiana statutu poprzez pozbawienie fundatora kompetencji.

Skoro bowiem nie możemy zmienić fundatora, bo już wypełnił swoje działania, jest wpisany w akt notarialny jako fundator i fundatorem pozostanie, to jedynym rozwiązaniem, aby uniezależnić fundację od fundatora, jest pozbawienie go kompetencji.

W takiej sytuacji należy:

1. ustalić na podstawie zapisów statutu kto i w jakim trybie może zmienić statut,
2. zdecydować, kto przejmie statutowe kompetencje fundatora – najczęściej zarząd lub rada fundacji,
3. przeprowadzić procedurę zmiany statutu i zarejestrować zmiany.

Po zmianie statutu osoba pełniąca funkcję fundatora zachowa swój tytuł, ale nie będzie już musiała uczestniczyć w bieżących działaniach fundacji, bowiem zachowa tylko te kompetencje, które jej się w statucie pozostawi – symboliczne albo żadne.

W sytuacji, gdy to fundator (zgromadzenie fundatorów) jest zgodnie ze statutem właściwy do podjęcia decyzji o zmianie statutu to właśnie on musi zainicjować procedurę zmiany statutu i bez jego zgody i działania nie będzie możliwe pozbawienie go kompetencji statutowych.

 

Artykuł został opracowany przez Annę Filipską – doradcę specjalistycznego w zakresie prawa OWES.