Za sprawą rozwoju ekonomii społecznej coraz częściej rozmawia się o odbudowie spółdzielczości uczniowskiej. Celem Spółdzielni Uczniowskiej jest w pierwszej kolejności zintegrowanie młodzieży szkolnej wokół zagadnienia przedsiębiorczości, które ma swój cel edukacyjny i społeczny. W warunkach rosnącego zainteresowania podmiotów gospodarczych zagadnieniami z obszaru społecznej odpowiedzialności biznesu  CSR  budowanie nowej/starej formy działania młodzieży w szkole należy uznać za pozytywny trend edukacyjny. Spółdzielczość uczniowska jako forma edukacyjna realizowana na terenie szkoły, powinna być ukierunkowana na m.in. następujące cele:

– nauka formalnych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa spółdzielczego;

– popularyzowanie zasad i wartości spółdzielczych w środowisku szkolnym;

– popularyzowanie dobrych praktyk spółdzielczych zawartych w Kodeksie Dobrych Praktyk Spółdzielczych;

– kształtowanie umiejętności zespołowego działania i gospodarowania

– nauka organizowania i realizacji gospodarczych przedsięwzięć;

– kształtowanie nawyków oszczędzania oraz celowego wykorzystywania wypracowanej nadwyżki bilansowej.

Do umiejętności życiowych należą m.in.: umiejętności interpersonalne, budowanie samoświadomości, budowanie własnego systemu wartości, umiejętności podejmowania decyzji i radzenia sobie ze stresem.

 

W Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 za najważniejsze dla rozwoju ekonomii społecznej uznano: przygotowanie i wdrożenie działań edukacyjnych dotyczących przedsiębiorczości społecznej, w tym skierowanych do dzieci i młodzieży w zakresie przygotowania do przedsiębiorczości oraz wspierania spółdzielni uczniowskich.

W innym dokumencie rządowym- Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej 2014-2020 Priorytet 5 Edukacja dla ekonomii społecznej Działanie V. 1. Ekonomia społeczna jako idea i tożsamość kulturowa w punkcie  5 mamy zapis: Wspieranie działań edukacyjnych z zakresu upowszechniania dorobku polskiej przedsiębiorczości społecznej adresowanych do dzieci i młodzieży, a w Działaniu V.3. Edukacja na poziomie szkolnym i akademickim m. in.:

Odrodzenie i rozwinięcie idei spółdzielczości uczniowskiej w szkołach m. in. poprzez:

• działania promujące idee spółdzielczości uczniowskiej w szkołach, w tym organizacja konkursów dla opiekunów spółdzielni uczniowskich oraz nauczycieli i instytucji wspierających tę formę spółdzielczości, certyfikacja szkół przyjaznych ekonomii i przedsiębiorczości społecznej;
• zapewnienie wsparcia metodycznego w tworzeniu i prowadzeniu spółdzielni uczniowskich z wykorzystaniem doświadczeń z projektów realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki i Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich;
• opracowanie i upowszechnienie programów doskonalenia nauczycieli w zakresie ekonomii i przedsiębiorczości społecznej; wypracowanie rozwiązań stanowiących skuteczną zachętę dla nauczycieli i pedagogów, czyli w obecnej praktyce opiekunów spółdzielni uczniowskich w celu rozwoju tych spółdzielni, które w szkołach powinny mieć status „warsztatów życia” (m. in. Uznanie opieki nad spółdzielniami uczniowskimi za zajęcia pozalekcyjne);

Według Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej  w 2020 roku Spółdzielnie Uczniowskie powinny działać w co najmniej 10 % szkół w Polsce.

 Mimo że formalnie nie są organizacjami, mogą one stanowić, a często już stanowią, istotną bazę rozwoju ekonomii społecznej.

Na ziemiach polskich pierwszą udaną próbą wdrożenia ideałów i wartości spółdzielczych w ramach procesu edukacji młodzieży była szkoła rolnicza założona w 1900 roku przez Jadwigę Dziubińską. Z tego  względu, że ośrodek ten był utrzymywany przez Warszawskie Towarzystwo Pszczelniczo-Ogrodnicze, nazywano go „Pszczelinem”.

W chwili obecnej sytuacja prawna spółdzielni uczniowskich nie jest uregulowana w sposób odrębny w stosunku do ustawy z dnia 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze , zwanej dalej Ustawą. Równocześnie spółdzielnie uczniowskie działają na podstawie ogólnych zasad ruchu spółdzielczego, wspomnianej Ustawy wzorując się na tzw. „spółdzielni dorosłych”,  jak również ramowego statutu z 1999 roku utworzonego porozumieniem Ministerstwa Edukacji Narodowej i Krajowej Rady Spółdzielczej.

 

Tadeusz Podymiak – doradca kluczowy OWES Debrzno

źródła: Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego – W-wa 2013, Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej 2014-2020